ELENI KAMMA
Oh, for some more Amusement!
19.04.2015 > 13.06.2015

In deze solotentoonstelling ontvouwt Eleni Kamma haar nieuwe filmproject Yar bana bir eğlence: seven notes on parrhesia in een episodisch landschap van videofragmenten en autonome installaties dat zich uitstrekt over vier tentoonstellingsruimtes. De presentatie is zodanig geconcipieerd, dat de individuele toeschouwer door zich vrij te bewegen zijn eigen narratief parcours opbouwt.

Het werk It takes courage and breath to speak up treedt autonoom op als mogelijke proloog van de tentoonstelling die meteen tot nadenken stemt. In dit videowerk reflecteert Eleni Kamma over het Griekse ‘parrhesia’ of ‘vrijmoedig spreken’, een begrip dat zowel de vrijheid van meningsuiting omvat als een verwijzing naar de plicht om vrijuit te spreken om het algemeen belang te dienen ondanks het in de schaal leggen van de individuele kwetsbaarheid. De choreografische beweging van de camera registreert drie performers in een theaterruimte die een generische publieke agora verbeeldt. Ze komen samen in gemeenschap, ademen zich samen moed in om de vrije gedachten te kunnen vertolken en gaan dan individueel hun eigen weg.

‘Yar bana bir eğlence’ is de traditionele openingszin van het traditionele Turkse Karagöz schaduwspel. Centraal thema in dit tot het einde van de 18e eeuw immens populaire straattheater is de onderhoudende interactie tussen de twee hoofdrolspelers. Hacivat belichaamt de beter opgeleide gegoede klasse en Karagöz is de uitgesproken vertegenwoordiger van de gewone man in de straat die zijn opinies ventileert via ‘parrhesia’. Het geprojecteerde beeld trekt de verbeelding in de hoofden op gang, maar het is de stem van de verteller die de dominante leiding neemt. Hij vertolkt dat wat de mensen niet durven zeggen en dat wat zij willen horen. Indirect verwoordt hij grieven over sociale wantoestanden. Ongelimiteerd bekritiseert hij vanuit de schaduw de lokale politiek. Een haast ongerijmde vrijheid van meningsuiting in een totalitair regime als het Ottomaanse Rijk. Eleni Kamma was tijdens haar residentieverblijf in Istanbul in 2013 getuige van de burgerprotesten in het Taksim Gezi Park. Het viel haar op dat er een helder verband kan worden gelegd tussen de manier waarop de publieke ruimte vorm kreeg in het Ottomaanse tijdperk en in de huidige protestbeweging: via ‘parrhesia’ en politieke satire, via publieksparticipatie en humor. Een scherpe observatie in het brandpunt van de actualiteit dat zich vertaalt in haar meest recente werk.

Het werk Play it, Emin. Walking along the Russian Monument at Ayastefanos, dat zich presenteert als een dyptiek van naast elkaar geplaatste beelden, neemt de vernietiging van het Russische herdenkingsmonument in Ayastefanos op 14 Nov 1914 als vertrekpunt. Hoewel de documentaire filmopname van die symbolische nationalistische daad verloren is gegaan, wordt de gebeurtenis toch beschouwd als het officiële begin van de Turkse film. De vernietiging van het Russische monument luidde het begin van WO I en het einde van het Ottomaanse Rijk in. Eleni Kamma nodigde Karagöz-meester Emin Senyer uit om de vernietiging te evoceren in een schaduwspel. Hij kon zich voor de opdracht baseren op bestaand documentatiemateriaal: drie foto’s en een beschrijving van de gebeurtenis uit twee verschillende bronnen, de persoonlijke memoires van de betrokken luitenant en aankondigingen uit de kranten. Eleni Kamma maakte opnames in de Florya-buurt waar de destructie van het monument 100 jaar geleden plaatsvond. Deze beelden worden geconfronteerd op het andere scherm met het maakproces en de repetitie van Emin Senyers evocatie van het historische event.

In de topruimtes van het Pakhuis wordt een selectie videonotities over het thema ‘parrhesia’ uit het nieuwe filmwerk in wording getoond. De scenografie is ongedwongen fragmentarisch in een vormspel analoog aan de kracht van het gesproken woord. In het retorische werk Note II: Introduction komt dit sterk tot uiting, en het schemert eveneens fel door in de enigmatische installatie Yar bana bir eğlence: Seven Notes on Parrhesia. In het hypersnel evoluerende informatietijdperk lijkt de overgang van de mondelinge naar de geschreven overlevering een vage voetnoot in de kosmopolitische geschiedenis. De stem van Karagöz werd het zwijgen opgelegd toen politieke satire gebannen werd eind 19e eeuw. De maatschappelijke kracht van het orale theater ging verloren door de invloed van de westerse theatercultuur en de introductie van het geschreven woord. Eleni Kamma’s installaties bieden de toeschouwer een vrije ruimte om te reflecteren over de stille dood van het oude medium dat de stem van het volk vertolkte, en deze gedachtes tegen het licht te houden van onze hedendaagse overgecontroleerde stedelijke en digitale publieke ruimte.

—

Beeldend kunstenaar Eleni Kamma (°1973 Athene, werkt in Brussel en Maastricht) bevindt zich momenteel in de lente van een beloftevolle internationale carrière. Ze studeerde aan het Chelsea College of Art and Design in Londen en de Jan Van Eyck Academie in Maastricht. De voorbije jaren was ze artist-in-residency in Ateliers RAVI (Luik), NiMAC (Nicosia), PiST/// (Istanbul), Duende (Rotterdam), Villa Romana (Firenze) en IASPIS (Stockholm). In 2010 nam ze deel aan het residentieprogramma in WIELS. Op haar palmares staan solotentoonstellingen als Yar bana bir eğlence (Oh, for some Amusement!), Nadja Vilenne, Luik (2014); P like Politics like Parrots, Macedonian Museum of Contemporary Art, Thessaloniki (2013); From Bank to Bank on a Gradual Slope, Villa Romana, Florence (2012); Enlever et Entretenir II, Wiels Project Room, Brussel (2011) en Enlever et Entretenir I, HEDAH, Maastricht (2010). Haar werk werd recentelijk getoond in groepstentoonstellingen als Multiplicities, Art Seen – Contemporary Art Projects & Editions, Nicosia, Cyprus (2015), 5 × 3: Eleni Kamma, Alien Oosting, Thyra Schmidt, Kunstraum Düsseldorf (2014); Treasure Island, NiMAC, Nicosia (2014). Curator Katerina Gregos selecteerde haar werk voor de 5e Thessaloniki Bienniale of Contemporary Art – Between the Pessimism of the Intellect and the Optimism of the Will – die in mei 2015 van start gaat. Kamma ontving de Lissone Award in 2007 en de Prijs voor Jonge Kunst NAK (Neuer Aachener Kunstverein) in 2012. Ze is lid van het kunstenaarsplatform Jubilee, Brussel.

De kortfilm Yar bana bir eğlence: Seven Notes on Parrhesia wordt geproduceerd door Jubilee en gesteund door Vlaams Audiovisueel Fonds, Mondriaan Fonds, NiMAC (Nicosia Municipal Arts Center), PiST/// Istanbul en Theater aan het Vrijthof, Maastricht. De film is momenteel in post-productiefase en wordt in oktober 2015 in première vertoond in Maastricht.

De scenografie van de tentoonstelling werd ontworpen door de kunstenaar in samenwerking met architect Asli Cecik.